05 wrz 2014
Tatrzańskie szczyty: GIEWONT
Symbol Tatr i Zakopanego, najpopularniejsza góra w Polsce. Od lat zachwyca górali i turystów, którzy tłumnie wchodzą na wierzchołek. Przybliżamy sylwetkę Giewontu pod względem geograficznym, historycznym i turystycznym.
Giewont to symbol polskich Tatr i Zakopanego, nad którym górują jego północne ściany. Położony jest w Tatrach Zachodnich pomiędzy otaczającymi go z czterech stron Doliną Bystrej, Doliną Kondratową, Doliną Małej Łąki i Doliną Strążyską. Od sąsiednich wzniesień Giewont oddzielają następujące przełęcze: Kondracka Przełęcz od Kopy Kondrackiej, Przełęcz Bacug od Grzybowca, Wyżnia Sucha Przełęcz od Suchego Wierchu, Przełęcz Białego od Krokwi. Cały masyw ma długość 2,7 km i składa się z trzech głównych części: Wielkiego Giewontu, Długiego Giewontu i Małego Giewontu. Wielki Giewont, którego wierzchołek sięga 1894 m n.p.m., jest najwyższym szczytem Tatr Zachodnich położonym w całości na terenie Polski. Pomiędzy Wielkim Giewontem a Długim Giewontem znajduje się charakterystyczne wcięcie zwane Szczerbą, zaś Mały Giewont oddziela od Wielkiego Giewontu Giewoncka Przełęcz. Opada z niej Żleb Kirkora, cieszący się złą sławą ze względu na śmiertelne wypadki turystów próbujących skrócić sobie drogę (szczególnie w dół).
Budowa geologiczna
Masyw Giewontu zbudowany jest ze skał serii wierchowej, tzw. fałd Giewontu. Tworzą go dwie płaszczowiny: płaszczowina Czerwonych Wierchów (w rejonie Małego Giewontu) i położona na niej płaszczowina Giewontu. Na tą drugą składają się głównie skały osadowe, w mniejszej ilości metamorficzne – jedynie w okolicach Kondrackiej Przełęczy zaobserwować można granity trzonu krystalicznego. Południowe zbocza charakteryzują skały triasowe – piaskowce i łupki werfenu (trias dolny), a wyżej dolomity, wapienie i łupki triasu środkowego. Partie szczytowe oraz większa część północnych ścian zbudowana jest z wapieni jurajskich. Na niżej położonych, wysuniętych na północ zboczach masywu dominują wapienie z okresu dolnej kredy. Niezwykle ciekawym problemem jest różnica pomiędzy ukształtowaniem terenu na przeciwległych zboczach masywu. Północna, 600-metrowa ściana stromo opada w kierunku Zakopanego, pozostając jednym z najbardziej charakterystycznych elementów panoramy Tatr. Kontrastuje ona ze znacznie łagodniejszymi i porośniętymi w większej części roślinnością południowymi stokami górującymi nad Doliną Kondratową.
Geologia Giewontu
Zdobycie szczytu
Ze względu na położenie oraz sylwetkę Giewont przyciągał wzrok każdego, kto pojawiał się pod Tatrami. Walery Eljasz-Radzikowski pisał: W grupie gór, u których stóp legło Zakopane, sterczy pyszna olbrzymia skała, wyróżniająca się od wszystkich wierchów swoim kształtem tak oryginalnym, że nikt jej raz widząc, zapomnieć nie może. Od początku jawił się jako szczyt trudnodostępny, budzący lęk i szacunek. Trudno jednoznacznie określić, kto jako pierwszy stanął na wierzchołku Giewontu. Pionierskiego odnotowanego wejścia dokonali Franciszek Herbich i Aleksander Zawadzki w 1830 roku. W XIX wieku osiągnięcie szczytu było zadaniem przeznaczonym dla taterników, dla przeciętnego turysty niezwykłym i rzadko podejmowanym. Celem większej ilości wypraw była Szczerba – charakterystyczna przełęcz położona pomiędzy Wielkim i Długim Giewontem. W 1938 roku wysokość Giewontu zmierzył Ludwik Zejszner. Symboliczne „wzięcie Giewontu w posiadanie” miało miejsce jednak dopiero w 1874 roku, kiedy na szczycie umieszczono chorągiew Towarzystwa Tatrzańskiego. Jednym z uczestników wyprawy był Adam Asnyk, który relacjonował wydarzenie jako wielką uroczystość, wzbogaconą salwami z rewolwerów, okrzykami, toastami i tańcem. Autorem pierwszego zimowego wejścia na Giewont został w 1904 roku Mariusz Zaruski, postać wyjątkowo wszechstronna: pionier polskiego żeglarstwa, generał brygady Wojska Polskiego, taternik, założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
Od początków rozwoju turystyki tatrzańskiej Giewont był inspiracją dla pisarzy, poetów, malarzy, a także nieodłącznym symbolem Zakopanego – wizerunek góry umieszczono w najstarszej pieczęci Gminy Zakopane z 1875 roku. Nie od razu stał się on jednak najpopularniejszym celem wycieczek. Gwałtowny wzrost zainteresowania Giewontem wśród turystów przypada na początek XX wieku i związany jest z postawieniem na jego szczycie 15-metrowego, żelaznego krzyża.
Krzyż
Propozycja postawienia krzyża na Giewoncie po raz pierwszy publicznie padła w 1900 roku. Wyszła ona podczas kazania z ust proboszcza zakopiańskiego, księdza Kazimierza Kaszelewskiego i była odpowiedzią na prośby górali, z którymi się wcześniej spotykał. Przed zamówieniem krzyża przeprowadzono test w celu ustalenia jego wysokości, wystarczającej do tego, aby był widoczny z Zakopanego. Polegał on na umieszczeniu na szczycie zbitych w krzyż dwóch drewnianych żerdzi, do których przybito deski dla zwiększenia szerokości. Wysoka na 10,5 metra konstrukcja była dostrzegalna z zakopiańskich ulic. Za wykonanie krzyża odpowiedzialna była krakowska fabryka Józefa Góreckiego. Dnia 3 lipca 1901 roku 400 żelaznych elementów o łącznej wadze 1819 kg wwieziono wozami konnymi na Halę Kondratową, skąd zostały wniesione na szczyt Giewontu. Sam montaż krzyża na betonowej podstawie trwał 6 dni. Pracowali przy nim pracownicy Góreckiego (pod jego osobistym nadzorem) oraz 6 górali. Dnia 19 sierpnia 300 osób wzięło udział w uroczystej procesji na szczyt, podczas której poświęcenia krzyża dokonał ks. kanonik kanclerz Władysław Bandurski. Ostatecznie wysokość krzyża wyniosła 17,5 metra, z czego 2,5 metra wbite zostało w skały, zaś długość ramienia poprzecznego miała 5,5 metra.
Krzyż na szczycie Giewontu
Którędy na Giewont?
Dziś Giewont to jeden z najpopularniejszych celów turystycznych w polskich Tatrach. Zwłaszcza w sezonie, szczyt okupują prawdziwe tłumy odwiedzających. Wycieczkę na Giewont odbyć można jedną z trzech tras prowadzących pod jego kopułę szczytową. Pierwszy wariant to niebieski szlak biegnący z Kuźnic przez Dolinę Kondratową na sam wierzchołek. Na oddalonej od niego o kilkanaście minut wędrówki Kondrackiej Przełęczy łączy się z żółtą trasą prowadzącą od strony Doliny Małej Łąki. Trzecia możliwość dotarcia pod szczyt to wędrówka czerwonym szlakiem przez Dolinę Strążyską i Przełęcz w Grzybowcu aż na Wyżnią Kondracką Przełęcz. Od tego miejsca obowiązuje ruch jednokierunkowy – wejście jedną, zejście drugą stroną zbocza. Część turystów pod Giewont dociera także od strony Kopy Kondrackiej. Główne trzy szlaki prowadzące na Giewont z rejonu Zakopanego opisane zostały poniżej.
Na Giewont z Kuźnic
Początkowy odcinek szlaku prowadzi z Kuźnic na Polanę Kalatówki, na której znajduje się schronisko-hotel górski. Można na nią dotrzeć ubitą kamieniami, szeroką drogą lub biegnącą przez las ścieżką. Dalszy fragment trasy wiedzie wśród regli na Polanę Kondratową (kolejne schronisko). Otwierają się tu widoki na rozległą Dolinę Kondratową oraz górujące po prawej stronie południowe zbocza Giewontu.
Wejście na Halę Kondratową
Niebieski szlak wznosi się początkowo łagodnie, wśród kwiatów i krzewów – dalej zastąpionych przez gęstą kosodrzewinę – prowadząc na Kondracką Przełęcz odcinkiem zwanym wymownie Piekłem. W gorące, letnie dni, podejście może okazać się lekko męczące. Kondracka Przełęcz to jedno z najpopularniejszych „skrzyżowań” w Tatrach, zatem w szczycie sezonu oblegana jest zwykle przez tłumy turystów. Z tego miejsca cel wędrówki wydaje się już na wyciągnięcie ręki. Łatwa ścieżka prowadzi dalej na Wyżnią Kondracką Przełęcz, gdzie rozpoczyna się końcowe podejście pod krzyż na szczycie Wielkiego Giewontu. Zobacz więcej zdjęć ze szlaku
Na Giewont z Doliny Małej Łąki
Żółty szlak bierze początek przy drodze z Zakopanego do Kir i prowadzi lasem wzdłuż Doliny Małej Łąki na Wielką Polanę Małołącką. Biegnąca wśród porastających ją traw i kwiatów ścieżka kieruje turystę pod zbocza opadające z masywów Kopy Kondrackiej i Giewontu. Na kolejnym odcinku trasy dobrze zaobserwować można zmiany pięter roślinności. Krótki odcinek wiedzie jeszcze przez las, który szybko zastąpiony zostaje jednak przez krzewy kosodrzewiny i roślinność piętra hal. Ze szlaku okazale prezentuje się Siodłowa Turnia, w oddali widać także szczyt Wielkiego Giewontu. Ścieżka prowadzi po piarżystym terenie, a następnie kamiennymi stopniami aż na Kondracką Przełęcz (z Wielkiej Polany Małołąckiej 1,5 godziny). Na przełęczy szlak żółty krzyżuje się z niebieską trasą z Kuźnic. Zobacz więcej zdjęć ze szlaku
Podejście na Kondracką Przełęcz z Doliny Małej Łąki
Na Giewont z Doliny Strążyskiej
Trzeci wariant wycieczki na Giewont to wejście od strony Doliny Strążyskiej. Czerwony szlak wiedzie jej dnem na Polanę Strążyską, z której szczególnie efektownie prezentują się skaliste północne ściany masywu, a następnie odbija w las, podchodząc na Przełęcz w Grzybowcu (50 min). Kolejny odcinek to podejście ścieżką okalającą zbocza Małego Giewontu na charakterystyczną przełęcz Siodło i dalej na Wyżnią Kondracką Przełęcz położoną tuż pod kopułą szczytową Wielkiego Giewontu. Trasa bardzo atrakcyjna wizualnie – powyżej Przełęczy w Grzybowcu otwierają się rozległe widoki na Tatry Zachodnie i Dolinę Małej Łąki. Zobacz więcej zdjęć ze szlaku
Podejście na przełęcz Siodło
Wszystkie opisane szlaki charakteryzują się podobnym stopniem trudności. Jest on w gruncie rzeczy bardzo znikomy aż do ostatniego, wspólnego odcinka, tuż pod samym szczytem. Jest on ubezpieczony łańcuchami. Choć pełnią one głównie funkcję asekuracyjną (zdobycie wierzchołka byłoby możliwe bez ich użycia), to w obliczu częstego tłoku i zróżnicowanych umiejętności turystów są bez wątpienia elementem potrzebnym. Porównywalna jest także długość wędrówki. Jej dokładne określenie jest jednak niezwykle trudne, szczególnie w sezonie letnim, gdyż zależy w dużej mierze od natężenia ruchu turystycznego w kopule szczytowej. Mniej obyte z łańcuchami osoby, których na Giewoncie nie brakuje, często hamują płynność przemieszczania się, czego efektem są kolejki pod wierzchołkiem. Aby ich uniknąć, warto wybrać się na szczyt w mniej popularnej wśród mas turystów porze dnia – np. wczesnym rankiem.
Powiązane artykuły
13 lut 2024
![Zimowy wariant trasy na Giewont z Doliny Kondratowej [WAŻNE]](https://tatromaniak.pl/wp-content/uploads/2024/01/Kondracka_Przelecz_T69-kopia-830x460-c-default.jpg)
29 sty 2024
Zimowy wariant trasy na Giewont z Doliny Kondratowej [WAŻNE]
25 mar 2023
Dwie duże lawiny w Dolinie Kondratowej! Duże szczęście grupy turystów (FILM)
